ثبت اختراعات
پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی به عنوان مرجع معتبر پژوهش‌های ورزشی، شناخته می شود. تحقق سیاست‌های پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ، پاسخگویی به نیازهای پژوهشی کشور در زمینه تربیت بدنی و علوم ورزشی، اجرای تحقیقات بنیادی به منظور حرکت در مرزدانش و بطور کلی ارتقای مؤلفه‌های ورزش قهرمانی، همگانی، حرفه‌ای و تعلیم و تربیتی از جمله مهمترین رسالت های پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی می‌داند.
بحث ثبت اختراع و چگونگی اخذ تاییدیه فنی و عملکردی، همواره به عنوان یکی از دغدغه های دانشجویان، اساتید و نخبگان کشور تلقی می شود. از آنجاییکه تاکنون سازوکاری مدون و مشخص برای تایید یا عدم تایید یک وسیله و دستگاه ورزشی به عنوان ثبت اختراع وجود نداشته لذا پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی با پشتوانه علمی و بهره گیری از اعضای هیئت علمی مجرب و متخصصان برجسته از سال 1391، با اخذ مجوز از اداره ثبت اختراعات کشور، به عنوان مرجع ذیصلاح در امور ارزیابی تخصصی و تاییدیه علمی کلیه وسایل و تجهیزات ورزشی ، انتخاب گردیده است.
پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی بعنوان مرجع استعلام
برای داوری ثبت اختراعات و گرفتن تاییدیه علمی تجهیزات ورزشی پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی می‌تواند در فرم ثبت اظهارنامه بعنوان مرجع استعلام انتخاب شود.
نکته: بعد از صدور نامه واریز وجه از طرف پژوهشگاه و ارسال اسکن وجه واریزی از طرف مخترع (هزینه داوری مبلغ 3.000.000 ریال)، مدارک برای داوران ارسال و نتایج ارزیابی تقاضای مورد نظر حداکثر تا 60 روز کاری پس از واریز وجه به اداره کل ثبت اختراعات ارسال خواهد گردید.
- جهت کسب اطلاعات بیشتر و پیگیری مراحل ارزیابی اختراع با خانم مهندس متین "دبیر کارگروه کارآفرینی، تجاری سازی و ارزیابی فناوری های ورزشی" پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی با ایمیل patent@ssrc.ac.ir مکاتبه فرمایید.
فرآیند ثبت اختراع
اختراع چیست ؟
اختراع به معنی راه حل جدید و نوآورانه برای یک مشکل فنی است . این راه حل ممکن است به ایجاد دستگاه، محصول، روش یا فرآیند کاملاً جدید مربوط باشد یا ممکن است فقط بهبود جزئی محصول یا فرآیند شناخته شده ای باشد. در واقع طبق ماده 1 قانون ثبت اختراعات مصوب سال 1386، اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید. صرفاً پیدا کردن چیزی که در طبیعت موجود است بطور کلی اختراع محسوب نمی شود؛ مقدار مناسب ابتکار انسانی، خلاقیت و گام اختراعی باید وجود داشته باشد.
به طور کلی می توان گفت که راه حل ارائه شده برای مشکل خاص باید دارای شرایط ذیل باشد:
1- اختراع باید جدید باشد.
یک ابداع در صورتی جدید است که بخشی از سابقه افشاء قبلی نباشد. بطور کلی، سابقه افشاء یعنی تمام دانش فنی مربوط که در تمام نقاط جهان قبل از اولین تاریخ تسلیم تقاضانامه ثبت اختراع مورد نظر، در دسترس عموم قرار داشته است. افشاء قبلی، علاوه برسایر مسائل، شامل اختراعات، تقاضانامه های ثبت اختراع وانواع مختلف نشریات غیر اختراعی است.
کشورهای مختلف برای سابقه افشاء قبلی تعاریف متفاوتی ارائه داده اند. در بسیاری از کشورها، هر نوع اطلاعاتی که برای عموم در هر نقطه از جهان بصورت کتبی، مکالمه شفاهی، از طریق نمایش یا استفاده عموم افشاء شده باشد، سابقه افشاء قبلی محسوب خواهد شد. در نتیجه، انتشار وابداع در یک مجله علمی، ارائه آن در یک کنفرانس، استفاده آن در تجارت، نشان دادن آن در کاتالوگ شرکت در واقع فعالیت هایی هستند که می توانند جدید بودن ابداع را از بین ببرند وآنرا غیر قابل ثبت کنند. اینکه چه اختراعی جدید تلقی می شود نیاز به بررسی دارد.
2- اختراع باید دارای گام ابتکاری باشد.
یکی دیگر از شرایط ماهوی اختراع برای ثبت ، این است که حاوی گام ابتکاری باشد. یک ابداع در صورتی حاوی گام اختراعی (یا غیر بدیهی) خواهد بود که با در نظر گرفتن سابقه افشاء قبلی، ابداع مورد نظر برای شخصی که در رشته خاص فناوری مهارت دارد امری بدیهی نباشد. شرط عدم بدیهی بودن بمنظور تضمین این است که اختراعات فقط برای دستاوردهایی که واقعا نوآورانه وخلاقانه هستند ثبت شوند و نه برای مواردی که شخصی با مهارت های عادی در رشته مورد نظر بتواند به آسانی از آنچه که موجود است استنتاج کند.
برخی نمونه های آنچه که نمی تواند نوآورانه باشند عبارتند از: تغییر صرفا اندازه؛ قابل حمل کردن یک محصول؛ معکوس کردن قطعات؛ تغییر مواد؛ یا جایگزین کردن بوسیله یک عملکرد یا قطعه معادل.
3- اختراع باید کاربرد صنعتی داشته باشد.
اختراعی از نظر صنعتی کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. بمنظور اینکه یک اختراع قابل ثبت باشد، باید بتوان آنرا در صنعت یا برای مقاصد تجاری استفاده کرد. این اختراع نمی تواند صرفا یک پدیده نظری مفید باشد و باید برخی از فوائد عملی را نیز ارائه دهد. واژه «صنعتی» در اینجا به معنی گسترده آن است و هر چیزی که صرفا فعالیتی فکری یا زیبا شناختی باشد را دربرنمی گیرد.
نکته: اختراعی قابل ثبت است که حاوی هر سه شرط ذکر شده باشد.
قانون ثبت اختراعات
ماده1
اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده‌ای خاص را ارائه می‌کند و مشکلی را دریک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می‌نماید.
ماده2
اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع‌دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود.
ماده3
گواهینامه اختراع سندی است که اداره مالکیت صنعتی برای حمایت از اختراع صادر می‌کند و دارنده آن می‌تواند از حقوق انحصاری بهره‌مند شود.
ماده4
موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است:
الف ـ کشفیات، نظریه‌های علمی، روشهای ریاضی و آثار هنری.
ب ـ طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی.
ج ـ روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان.
- این بند شامل فرآورده‌های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی‌شود.
دـ منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل‌دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها.
هـ ـ آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد.
فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه‌ای از جهان ازطریق انتشار کتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشد.
درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
و ـ اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق‌حسنه باشد.
گام اول برای ثبت اختراع چیست ؟
بطور کلی گام اول انجام جستجو در سوابق افشاء قبلی است. بیش از چهل میلیون اختراع در جهان ثبت شده است و میلیون ها نشریات چاپ شده وجود دارند که برای تقاضانامه ثبت اختراع شما می توانند سابقه افشاء قبلی بالقوه محسوب شوند، بنابراین این خطر جدی وجود دارد که برخی مراجع یا ترکیبی از مراجع باعث شوند اختراع شما غیر جدید یا بدیهی تلقی و در نتیجه غیر قابل ثبت تشخیص داده شود.
در صورتی که جستجو در سوابق افشاء قبلی برای تعیین قابل ثبت بودن اختراع شما نشان دهد سوابق افشاء قبلی وجود دارند که احتمالا مانع ثبت اختراع شما خواهد شد این نوع جستجو می تواند باعث شود از اتلاف پول برای تسلیم تقاضانامه ثبت اختراع جلوگیری شود. این نوع جستجو باید تمام نشریات اختراع شامل مجلات علمی و فنی، کتاب ها، متون کنفرانس ها، دفاعیه ها (پایان نامه ها)، وب سایت ها، بروشور شرکت ها، نشریات تجاری ومقالات روزنامه ها رادربرگیرد.
ثبت اختراع در ایران
ثبت اختراع در ایران بر خلاف علائم تجاری حق مولف اجباری است. از سوی دیگر، نحوه ثبت اختراع و همچنین مدارک و مستنداتی برای ثبت اختراع در بعد ملی نیاز است، اظهارنامه های ثبت اختراع در کشور ها، دارای ساختاری مشابه هستند.
1- اظهارنامه اختراع
مخترع یا متقاضی ثبت اختراع باید برای ثبت اختراع، اظهارنامه ثبت اختراع را به اداره ثبت اختراع تسلیم نماید.
اظهارنامه اختراع عمدتا متشکل از موارد زیر است:
- درخواست
- توصیف
- ادعا
- نقشه های اختراع
- خلاصه اختراع
2- بررسی اختراع
بعد از تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع به اداره مالکیت صنعتی، کارشناسان اداره باید بر اساس نظامی که برای بررسی اختراع قبول کرده اند، اختراع ادعایی را از حیث شکلی و ماهوی مورد بررسی قر اردهند.
معرفی مرجع پیشنهادی جهت استعلام
پس از بررسی ماهوی پرونده اختراع در صورت عدم وجود مشابه ابلاغیه ای مبنی بر معرفی مرجع پیشنهادی جهت استعلام صادر می گردد. متقاضی می بایست پس از رویت این ابلاغیه در خلاصه پرونده از این درخواست استفاده نماید و پس از بررسی درخواست توسط کارشناس در صورت موافقت با مرجع پیشنهادی نامه استعلام صادر می گرددو سپس بر اساس نوع مرجع (الکترونیکی – غیر الکترونیکی) متقاضی می بایست اقدام نماید.
نحوه ثبت درخواست:
1- ورود به سایت
2- انتخاب گزینه ثبت انواع درخواست(رفع نقص،پرداخت حق الثبت،اقساط ،تمدید،انتقال و...)
3- انتخاب موضوع درخواست: معرفی مرجع پیشنهادی جهت استعلام
4- تکمیل متن درخواست
5- ثبت اطلاعات
6- افزودن ضمائم
7- بازبینی اطلاعات
8- دریافت شماره مکانیزه
ثبت اختراع و مرجع استعلام
اختراع پس از اینکه توسط اداره ثبت اختراع تائید شد باید توسط متخصصین مربوطه مورد بررسی قرار گیرد و مورد تائید نهایی قرار بگیرد.
منظور از ارزیابی و تأیید علمی اختراع جست‌وجو و بررسی علمی سند اختراع به وسیله متخصصان مربوطه با استفاده از تجارب علمی، مشاوره‌ها و بانک‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی است و طبق قانون این ارزیابی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و از طریق مراکز علمی و تحقیقاتی کشور صورت می‌گیرد.
برای پذیرش تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع شرایط زیر ضروری است:
الف) ثبت اولیه اختراع در مراجع حقوقی (اداره کل ثبت شرکت‌ها و مالکیت صنعتی) و ارائه ورقه ثبت؛
ب) ارائه تقاضای ارزیابی و تأیید علمی اختراع، همراه با مدارک کامل و مستند اختراع ثبت شده؛
ج) ارزیابی و تأیید علمی اختراع بیش از 2 بار انجام نخواهد گرفت؛ بدین معنی که در صورت رد اعتبار علمی اختراع متقاضی، تنها یک بار دیگر ارزیابی علمی آن از سوی مرجع دیگری غیر از مرجع بررسی کننده اولیه، امکان‌پذیر است.
در صورتیکه مرجع ذیصلاح پس از بررسی، اختراع را از نظر (جدید بودن – گام ابتکاری و کاربرد صنعتی) تایید نماید مرجع ثبت طی اعلامیه (تصمیم مرجع ثبت مبنی بر اعطای گواهی نامه اختراع موضوع ماده 30 آئین نامه و همچنین مبلغ مورد نیاز ثبت را) این موضوع را در فضای مجازی قرار داده که از طریق گزینه پیگیری اظهارنامه و خلاصه پرونده قابل رویت میباشد .
مراحل ثبت اختراع
ثبت اختراع فرآیندی نسبتا طولانی و انجام آن مستلزم دقت و آگاهی بالایی است.
در مرحله ی اول مخترع باید مدارک خود را تکمیل نموده و آنرا به صورت اظهار نامه الکترونیکی تسلیم اداره ثبت اختراع نماید. مخترع می تواند فرم اظهار نامه را از سایت اداره ثبت اختراع دریافت کند و سپس طبق آن اظهار نامه را پر نماید.
- می توانید اطلاعات دقیق مرتبط به اظهار نامه ثبت اختراع را در آیین نامه قانون ثبت اختراع مطالعه فرمایید.
مدارک مورد نیاز :
- مدارک مثبت هویت متقاضی؛
الف) اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کپی کارت ملی
ب) اشخاص حقوقی: آخرین روزنامه رسمی دلیل مدیریت کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضاء
- مدارک مثبت هویت مخترع: ارائه کپی شناسنامه و کارت ملی مخترع
- تهیه متونی با عناوین ، توصیف اختراع ، ادعا یا ادعاهای اختراع ، خلاصه ای از توصیف اختراع ، با رعایت مواردی که در زیر شرح داده شده است.
نکته : درصورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی (وکیل، دارنده یا دارندگان حق امضا برای اشخاص حقوقی و ...) به عمل آید مدارک آن ضمیمه گردد.
متن اختراع دارای سرفصل های زیر است:
1- توصیف اختراع با رعایت نکات زیر امکان پذیر است:
شرح و توصیف: مطابق ماده 10آئین نامه اجرایی " توصیف اختراع باید صریح و همراه با جزئیات کامل و مشمتمل بر نکات زیر باشد:
- عنوان اختراع به گونه‌ای که در اظهارنامه ذکر گردیده است؛
- زمینه فنی اختراع مربوط؛
- مشکل فنی و بیان اهداف اختراع؛
- شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت‌هایی که در رابطه با اختراع ادعایی وجود دارد، به نحوی که برای درک و بررسی جدید بودن اختراع کفایت کند؛
- ارائه راه‌حل برای مشکل فنی موجود، همراه با شرح دقیق و کافی و یکپارچه اختراع؛
- توضیح اشکال، نقشه‌ها، نمودارها در صورت وجود، به‌‌نحوی که یک متخصص در آن زمینه بتواند اختراع را درک و ارتباط اجزای آن را دریابد. ارجاع به شماره‌هایی که برای بیان ویژگی‌های اختراع در نقشه آمده است الزامی است؛
- بیان واضح و دقیق مزایای اختراع ادعایی نسبت به اختراعات پیشین، به نحوی که ویژگی جدید بودن اختراع و تاثیر فنی آن را روشن سازد؛
- توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به‌کارگیری اختراع؛
- ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع در صورتی که ماهیت اختراع گویای این امر نباشد.
2- ادعا یا ادعاهای اختراع؛
مطابق ماده 11 ادعای اختراع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده درچهارچوب مشخصه فنی تعیین کند و دارای ویژگی های ذیل باشد:
الف) معقول بودن تعداد آنها.
ب ) فراتر از اطلاعات افشا شده نباشد.
ج ) بیان ویژگی های فنی مثبت
3- خلاصه‌ای از توصیف اختراع؛
خلاصه اختراع : مطابق مواد 13و14 خلاصه مشتمل بر 70 تا 200 کلمه و فقط برای بیان اطلاعات اختراع و درصورت لزوم مشتمل بر فرمول شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد.
4- نقشه یا نقشه‌ها، در صورت لزوم؛
نقشه فنی : طبق ماده 15آئین نامه اجرایی برای ترسیم نقشه به نکات ذیل توجه فرمایید:
- در روی کاغذ بادوام و A4.
- با وضوح و شفافیت کامل.
- تمام عناصر نقشه دارای مقیاس باشند.
- تا حدامکان به صورت عمودی باشد.
- اعداد و حروف خوانا باشد.
- شامل نشانه باشد.
- صفحات به ترتیب باشد.
5- درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع، چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود؛
6- استفاده ازحق تقدم:
درصورتی که متقاضی یا متقاضیان ثبت بخواهند به استناد تقاضای ثبت یا ثبت خارج ازکشور از مزایای حق تقدم (حداکثر12ماه) استفاده نمایند می بایست مدارک مربوط به حق تقدم را همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15روز از آن تاریخ تسلیم کنند.
رسید مربوط به پرداخت هزینه‌های قانونی؛
الف) هزینه اظهارنامه اشخاص حقیقی مبلغ 10.000ریال برای اشخاص حقوقی 100.000ریال به صورت اینترنتی
ب) معادل ارزی کلیه هزینه ها و تعرفه ای ثبتی علامت بر مبنای فرانک سوئیس می بایست به شماره حساب ارزی 740001 نزد بانک ملی- شعبه عباس آبادغربی(803) به نام خدمات ثبتی اداره کل مالکیت صنعتی واریزگردد.
پس از تهیه مدارک و نگارش متن اختراع از طریق سایت اداره ثبت اختراع اظهارنامه خود را تکمیل کنید.پس از ثبت نهایی اظهار نامه از طرف اداره ثبت اختراعات رمز برای شما ارسال می شود تا بتوانید از روند پرونده خود مطلع شوید و در صورت بروز مشکل به اداره ثبت اختراعات مراجعه کنید.
فرآیند نهایی ثبت اختراع
پس از ثبت اظهارنامه ثبت اختراع در صورتیکه متون تدوین شده اختراع ( توصیف و ادعانامه ) در فرمت استاندارد و مطابق قوانین نباشد ابلاغیه نقص در مدارک صادرمی شود سپس در صورتی که نواقص رفع گردیده و مورد تایید اداره قرار گیرد ؛ پس از طی مراحل مقتضی (5 مرحله بالا)، و پرداخت مبلغ 100000 ریال برای یک سال (برای 5 سال اول به ازای هر سال 100000 ریال )به شماره حساب مورد نظر ، نامه آگهی ثبت اختراع به شما تحویل می شود . با ثبت کردن این نامه در سایت روزنامه رسمی کشور و پرداخت هزینه آن، آگهی پس از مدت سه الی چهار هفته در روزنامه رسمی کشور چاپ می شود . پس از این مدت روزنامه را از سازمان روزنامه رسمی کشور دریافت و با ارایه به سازمان مالکیت های صنعتی می توانید با طی مراحل لازم اداری و اخذ امضای ریاست محترم اداره مالکیت های صنعتی ؛ گواهینامه ثبت اختراع خود را دریافت کنید.